Na co dzień niemal niesłyszalny, doskonale wpasowany w odgłosy codzienności. Dyskretny, chociaż nieubłaganie odmierzający minuty, godziny… Czasem spóźnieni, ledwie rzucimy okiem na wskazówki, a niekiedy – w niecierpliwym oczekiwaniu – zastygamy wpatrzeni w ich ruch. A gdy trwamy w ciszy, odgłos zegara zdaje się być odgłosem naszego bijącego serca. Zegar to coś więcej niż zwykły przedmiot, to metafora, to symbol trwania i przemijania zarazem. Bo przecież odmierza właśnie NASZ czas – tu i teraz.
Zbiory Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego powiększyły się o kolejny wspaniały eksponat – zegar kominkowy z początku lat czterdziestych XX wieku. To ośmiodniowy zegar wahadłowy marki Plymouth, pochodzącej z filii słynnej The Seth Thomas Clock Company – jednej z największych i najdłużej działających firm zegarowych w Stanach Zjednoczonych.
Oto on – pierwszy zegar w naszej muzealnej kolekcji: drewniana, oszczędnie zdobiona obudowa, okrągła metalowa tarcza, wypukła szyba, pozłacane cyfry, czarne wskazówki – prosta elegancja. Na tarczy widnieje nazwa firmy – PLYMOUTH oraz MADE IN U.S.A.
Mechanizm zegara jest mosiężny. Role regulatora chodu pełni okrągłe ciężkie wahadło. Ruch przebiega na uzwojeniu przez 8 dni. Co pół godziny młoteczek uderza w spiralny pręt (gong). Miękkie, przyjemne dla ucha, głębokie rezonansowe tony z pewnością stanowiły harmonijne dopełnienie symfonii domowych dźwięków.
Na drzwiczkach od wewnątrz przymocowano instrukcję. Producent zaleca smarowanie mechanizmu co 3 – 4 lata oraz synchronizację czasu z radiem i chronometrem.
Pewną zagadką pozostaje dokładny rok produkcji zegara. The Plymouth Clock Company powstała w 1934 roku w Thomaston (Connecticut, USA), jako oddział słynnej Seth Thomas Clock Company. Jednak już w początkach lat 40. XX wieku firma zakończyła swą działalność. Wewnątrz obudowy jest nalepka z odręcznymi cyframi oraz parafką. Być może to data produkcji lub sprzedaży. Zegary Seth Thomas sygnowano rokiem produkcji – zapisywanym w odwrotnej kolejności oraz literą oznaczającą miesiąc (A – styczeń, B – luty, C – marzec… itd.). Model 5595, a z takim mamy właśnie do czynienia, pojawia się w katalogu zegarów Plymouth wydanym najprawdopodobniej w 1940 roku. Zegar przekazał do Muzeum Pan Feliks Rembiałkowski – od niemal siedemdziesięciu lat mieszkający w Stanach Zjednoczonych – żołnierz 1 Dywizji Pancernej Gen. Stanisława Maczka, uczestnik bitwy pod Monte Cassino. Nasz Donator, który w listopadzie będzie obchodził swoje 100 urodziny, dołączył do zegara kartkę, na niej drżącą ręką napisał: Zegar dobry chodzi. Klucze chować w zegarze – nie zginą. Wysłaliśmy już do Pana Feliksa prośbę o informacje, gdzie i kiedy nabył zegar. Czekamy na odpowiedź. Być może to jeszcze nie koniec tej historii? Zwłaszcza, ze przesyłka zawierała pewien dodatek – zdjęcie ślubne Danuty i Feliksa Rembiałkowskich, wykonane w 1952 roku, najprawdopodobniej w Zakładzie Fotograficznym Władysława Różańskiego przy 1129 Milwaukee Avenue w Chicago. Pan młody spogląda prosto w obiektyw, jego wybranka – gdzieś dalej. Oboje młodzi, uśmiechnięci. Wojna się skończyła, przed nimi nowe życie…Nadszedł ich czas…
oprac. dr Aleksandra Sara Jankowska
Bibliografia:
- Plymouth Clock Electric and key-wound, Thomaston, [bdw]
- Seth Thomas Clock Company, Catalog of Mantel Clocks, No. 777, 1926
- Seth Thomas Clocks, Electric and Key Wound, July 1940
- Tran Duy Ly, Seth Thomas Clocks & Movements, Arlington 1993
- Tran Duy Ly, American Clocks: A Guide to Identification and Prices, Arlington 1989
- "The Needs of the Time": Thomaston, Connecticut in World War I, Digital History: Theory & Practice – strona internetowa: library.ccsu.edu [dostęp: wrzesień 2019]
- Seth Thomas Clock History, National Clock Repair – strona internetowa: www.nationalclockrepair.com [dostęp: wrzesień 2019]
- Michael Gainey's, Master Clock Repair – strona internetowa: masterclockrepair.com [dostęp: wrzesień 2019]
![Plymouth Clock Electric and key-wound, Thomaston, [bdw]](zdj/rekordy/57362/galeria/d-117317.jpg)
