Zbiory Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego powiększyły się o prawdziwe unikaty – dwa mosiężne tłoki pieczętne Poselstwa Polskiego w Waszyngtonie oraz Radcy Finansowego Ambasady RP w Nowym Jorku. Eksponaty trafiły do Muzeum za sprawą Komandora Piusa Kacprzaka – Prezydenta Fundacji Pro Veterani. Donator nabył tłoki w początku lat 70. ubiegłego wieku podczas pchlego targu na nowojorskim Manhattanie. Za zakupy zapłacił osobliwą walutą – sznurem suszonych polskich grzybów!
Czym są tłoki pieczętne? Potocznie nazywa się je stemplami, chociaż prawidłowa ich nazwa to typariusze. Służą do powielania wzorca pieczęci. W terminologii sfragistycznej (nauce pomocniczej historii zajmującej się badaniem pieczęci) to zarówno powierzchnia, na której umieszczony jest relief odzwierciedlający lustrzany rysunek wzorca pieczęci, jak i elementy umożliwiające zawieszenie lub umocowane uchwytu. W zależności od materiału, w którym miał być wykonany odcisk, relief stempla mógł być wklęsły (do materiałów plastycznych, jak masa woskowa, lak, ciasto, metal) lub wypukły (odciski wykonywane w barwnikach). Reliefy na stemplach, które trafiły do naszego Muzeum są wklęsłe, ryte i tłoczone.
Pierwszy z przekazanych tłoków jest okrągły, nie ma rękojeści. W polu pieczęci umieszczono wizerunek godła państwowego Rzeczypospolitej Polskiej (wz. 1919). W otoku widnieje napis w języku angielskim, zainicjowany w górnej części stempla: LEGATION OF POLAND * MILITARY AND NAVAL ATTACHE WASHINGTON (tłum. POSELSTWO POLSKIE * ATASZAT WOJSKOWY I MORSKI W WASZYNGTONIE). Legendę otokową obwiedziono ozdobną linią zewnętrzną (przywodzącą na myśl odciśnięty sznur) oraz wewnętrzną – perełkową. Rant tłoka jest gładki. Typariusz ma 5 cm średnicy.
Drugi tłok jest zdecydowanie mniejszy (2,5 x 2 cm) i owalny. Widnieje na nim godło państwowe Rzeczypospolitej Polskiej (wz. 1927). W polu legendy, wzdłuż krawędzi umieszczono napis: RADCA FINANSOWY AMBASADY RP * NEW YORK.
Pierwsza polska placówka dyplomatyczna w Stanach Zjednoczonych powstała w 1919 r. Było to właśnie Poselstwo Polskie w Waszyngtonie. W 1929 r. z okazji 150. rocznicy śmierci Kazimierza Pułaskiego, Poselstwo podniesiono do rangi ambasady. Można zatem przyjąć, że okrągły tłok pieczętny używany był w latach 1919 – 1927 (do czasu zmiany godła). Z kolei pieczęć radcy finansowego pochodzi z lat 1929 – 1945.
W jaki sposób tłoki trafiły na manhattański targ, pozostaje tajemnicą. Zgodnie z procedurami nieużywane tłoki powinny zostać unieważnione, np. poprzez nacięcie reliefu. Tymczasem dotrwały do naszych czasów w stanie nienaruszonym. Dziś można je oglądać w Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego.
