W dniach 24 – 25 listopada br. odbył się II Ogólnopolski Zjazd Badaczy Polonii. Organizatorami przedsięwzięcia była Kancelaria Prezesa Rady Ministrów oraz Archiwum Emigracji i Muzeum Uniwersyteckie UMK w Toruniu. Inicjatorem corocznych zjazdów badaczy zajmujących się tematyką polonijną jest minister Jan Dziedziczak – sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz Pełnomocnik Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą.
Celem II Zjazdu Badaczy Polonii było zaprezentowanie przez zaproszone ośrodki najważniejszych badań poświęconych Polonii i Polakom za Granicą. W tym gronie nie zabrakło również Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego Wydziału Historycznego UKW.
Obrady odbywały się w ramach trzech ścieżek tematycznych: „Polonia i Kościół”, „Historia i archiwa polonijne” oraz „Badania Polonii współczesnej”. Głos zabrali przedstawiciele ponad 30 instytucji, m.in.: Ośrodka Karta, Biblioteki Narodowej, Biblioteki Jagiellońskiej, Muzeum Emigracji w Gdyni, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Instytutu Pamięci Narodowej, Pracowni Archiwum Oficyny Poetów i Malarzy (UJ), Centrum Badań Migracyjnych (UAM), Instytutu Amerykanistyki i Studiów Polonijnych (UJ), Ośrodka Badań nad Migracjami (UW), Ośrodka Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym, Archiwum Głównego Sióstr Służebniczek w Starej Wsi oraz Polonijnej Biblioteki Cyfrowej.
O tym, jak ważne są badania nad Polonią świadczą liczby. Poza granicami kraju mieszka 20 milionów Polaków. Polska jest w gronie pięciu krajów, które mają najliczniejszą mniejszość poza granicami swego państwa, a Polonia to procentowo najliczniejsza grupa narodowa na świecie. Jaka jest Polonia, kim są ludzie, którym przyszło żyć z dala od Ojczyzny? Właśnie o tym – o przeszłości, teraźniejszości i przyszłości polskiej diaspory – rozmawialiśmy podczas Zjazdu Badaczy Polonii.
W zbiorach Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego znajduje się mnóstwo materiałów do badań nad dziejami Polonii. Na uwagę zasługuje zwłaszcza księgozbiór, który zawiera wydawnictwa emigracyjne, dziś prawdziwe białe kruki. Publikacje wydane przez Oficynę Poetów i Malarzy, wydawnictwo B. Świderskiego, Księgarnię Polską w Paryżu, Wydawnictwo Libella czy Instytut Literacki w Paryżu. Nie brakuje czasopism polonijnych, zarówno dzienników, prasy codziennej, jak i magazynów. Wśród nich wydawana przez Rząd Polski na Uchodźstwie – „Rzeczpospolita Polska”, czy najpopularniejsze pismo informacyjne emigracji polskiej w Wielkiej Brytanii – „Dziennik Polski i Dziennik Żołnierza”. Od Polonii Amerykańskiej otrzymaliśmy kilkaset numerów „Dziennika Związkowego”, „Gwiazdy Polarnej”, „Dziennika Chicagowskiego” i „Dziennika Nowojorskiego”. Doskonale udokumentowana źródłowo jest działalność organizacji polonijnych: Związku Przyjaciół Wsi Polskiej w Ameryce, Komitetu Uchodźczyń Polskich, Stowarzyszenia Weteranów Armii Polskiej w Ameryce i wielu, wielu innych.
Obecnie na wystawie można podziwiać dzieła artystów emigracyjnych – Stefana Mrożewskiego, Marka Żuławskiego, Feliksa Topolskiego, czy Mariusza Kałkowskiego. Ten ostatni jest autorem cyklu „Panorama czasu dokonanego”. Artysta utrwalił na płótnie Rodaków, którzy zapisali się w historii polskiej emigracji. Kolekcja liczy ponad czterdzieści portretów!
Zbiory Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego stanowią znakomite źródło do badań nad dziejami Polonii.
II Ogólnopolski Zjazd Badaczy Polonii pozwolił poszczególnym ośrodkom podsumować dotychczasowe badania oraz nakreślić ich dalszą perspektywę.
oprac. Aleksandra Jankowska
