Świat utracony. Pamiątki po Tadeuszu Antonim Skowrońskim, polskim dyplomacie, pośle nadzwyczajnym i ministrze pełnomocnym w międzywojennym Rio de Janeiro.
Spuścizna Tadeusza Antoniego Skowrońskiego (1896 – 1986), polskiego dyplomaty, posła nadzwyczajnego i ministra pełnomocnego w międzywojennym Rio de Janeiro to niezwykła kolekcja dzieł sztuki, pamiątek osobistych, rzeczy codziennego użytku, porcelany, szkła, srebra, mebli, archiwaliów oraz księgozbioru. Obiekty pochodzą zarówno z rodzinnego majątku Skowrońskich w Torzeńcu, jak i z polskich placówek dyplomatycznych, w których służbę pełnił Tadeusz Skowroński. Cały zbiór obejmuje ponad 600 obiektów, zgrupowanych w 255 pozycjach inwentarzowych. To największa darowizna i kolekcja w historii Muzeum. Na ekspozycji prezentujemy zaledwie jej wycinek, ale jakże wymowny.
Wystawa przypomina o świecie, który zginął bezpowrotnie. Roztrzaskany w tysiące elementów, zdeptany okrutnie przez okupantów w czasie II wojny światowej. Pamiątki z ukochanego Torzeńca, ślady szlacheckich rodów, głęboko patriotycznej rodziny. Historie i tradycje przekazywane z pokolenia na pokolenie. Dziś pamiątki Rodziny Skowrońskich stają się wspaniałą lekcją historii i życia w zgodzie z wartościami.
Tadeusz Skowroński (1896 – 1986)
Urodził się 26 czerwca 1896 r. w Warszawie, w rodzinie szlacheckiej. Skowrońscy herbu Tępa Podkowa, znani byli z tradycji patriotycznych i niepodległościowych. Dziadek naszego Donatora ‒ Antoni Skowroński za udział w powstaniu styczniowym, został zesłany na Syberię, zaś ojciec ‒ Roman Skowroński (1861 ‒ 1923) ‒znany lekarz i filantrop, założył pionierski Instytut Gimnastyki Leczniczej i Fizjoterapii w Warszawie. W 1914 r., Tadeusz Skowroński ukończył Gimnazjum Męskie Wojciecha Górskiego w Warszawie. Po zdaniu matury wyjechał do Szwajcarii, gdzie leczyła się jego mama – Zofia z Budnych (1870 ‒ 1967). Wkrótce wybuchła wojna, Tadeusz podjął studia na Uniwersytecie Fryburskim. W 1918 r. uzyskał stopień doktora nauk politycznych i ekonomicznych. Angażował się w życie Polonii, uczestniczył w pracach Komitetu Generalnego Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, w tym czasie poznał również Ignacego Jana Paderewskiego. Jako szef Biura Ekonomicznego Komitetu Narodowego Polskiego, brał udział w konferencji pokojowej w Paryżu. Był bliskim współpracownikiem Konstantego Skirmunta oraz Romana Dmowskiego. W początku 1919 r., udał się do Warszawy na rozmowy z Naczelnikiem Państwa – Józefem Piłsudskim. Wiosną 1919 r. objął stanowisko drugiego sekretarza Poselstwa Polskiego w Rzymie. Wojna polsko-bolszewicka sprowadziła go do stolicy. Wstąpił do 203. Ochotniczego Pułku Ułanów. Walczył m.in. pod Ciechanowem, Pułtuskiem, Modlinem, Wołczkiem, Hrubieszowem, Dubnem, Równem, Kostopolem i Nowogrodem Wołyńskim. Imponujący szlak bojowy zakończył w październiku 1920 r. Po ogłoszeniu rozejmu powrócił do swej placówki w Rzymie. Wkrótce został ponownie wezwany do Warszawy. Ministerstwo Spraw Zagranicznych wiązało z młodym, świetnie zapowiadającym się urzędnikiem własne plany. Rozpoczął się niezwykle intensywny okres w życiu zawodowym Tadeusza Skowrońskiego. Brał udział w międzynarodowych konferencjach – Londyn, Paryż, Praga, uczestniczył w rokowaniach w Brukseli dotyczących Wileńszczyzny (kwiecień 1921), nie zabrakło go w Belgradzie na posiedzeniu ekspertów ekonomicznych Małej Ententy oraz na pierwszej Międzynarodowej Konferencji Ekonomicznej w Genui (wiosna 1922). Był delegatem na międzynarodowej konferencji w Lozannie (1923), inicjatorem pierwszej polskiej Wystawy Przemysłowej w Konstantynopolu. Skowroński szybko awansował objął stanowisko kierownika referatu Bliskiego Wschodu (1924), wkrótce otrzymał stopień radcy ministra. W1927 r. ożenił się z Chrystyną Marią Melanią Turno (1902 – 1956), córką szlachcica Jana Turno i Ludwiki z Mycielskich. Para zamieszkała w okazałej posiadłości w Torzeńcu (pow. ostrzeszowski), którą Skowroński otrzymał w posagu od teścia – Jana Turno.
W tym czasie dyplomata został sekretarzem Poselstwa Polskiego w Brukseli, dwa lata później mianowano go pierwszym sekretarzem Poselstwa Polskiego w Bernie. W 1935 r. objął kierownictwo Konsulatu Generalnego w Amsterdamie, a 1 marca 1938 r., odebrał nominację na stanowisko Posła Nadzwyczajnego i Ministra Pełnomocnego Rzeczpospolitej Polskiej w Rio de Janeiro. Służbę dyplomatyczną za oceanem pełnił do września 1945 r., kiedy to Brazylia cofnęła uznanie Rządowi RP na Uchodźstwie. Do tego czasu udało mu się zjednoczyć polonię brazylijską. Cały wysiłek skoncentrował na wsparciu rodaków w ogarniętej wojną Europie. Utworzył Komitet Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce, organizował pomoc przybywającym do Brazylii uchodźcom. Wraz z żoną Chrystyną zbierali datki. Szacuje się, że na adres Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie przesyłał z Rio de Janeiro kilka ton produktów pierwszej potrzeby rocznie.
Po wojnie Tadeusz Skowroński pozostał na emigracji, objął Katedrę Migracji Współczesnych na papieskim Uniwersytecie Katolickim w Rio de Janeiro. W Brazylii założył pierwszą montownie ciężarówek Mercedes-Benz. W 1956 r. umarła jego żona Chrystyna.
W 1964 r. Tadeusz Skowroński wrócił z najmłodszym synem Markiem do Europy. W 1965 r. ożenił się z Mercedes de Fischer (1898 – 1991), wdową po komendancie Gwardii Szwajcarskiej w Watykanie. Po ślubie zamieszkali w Rzymie. Jesień życia spędził we Fryburgu Szwajcarskim. Tam też zmarł 21 lutego 1986 r. Został pochowany na cmentarzu św. Leonarda.
oprac.: dr Aleksandra Sara Jankowska
