Kolejne niezmiernie ciekawe archiwalia zasiliły zbiory Muzeum Dyplomacji i Uchodźstwa Polskiego. Tym razem to korespondencja Anieli Mieczysławskiej – żony Edwarda Raczyńskiego – polskiego dyplomaty, Ambasadora RP w Wielkiej Brytanii (1934 – 1945), Prezydenta RP na Uchodźstwie (1979 – 1986). Materiały otrzymaliśmy od pani Prof. Jadwigi Pstrusińskiej.
Aniela Mieczysławska (1910 – 1998) była jedną z czterech córek architekta Franciszka Lilpopa i Haliny Wieniawskiej. Ukończyła prywatną pensję dla panien w Warszawie. W 1932 r. wyszła za mąż za Witolda Friedmana Mieczysławskiego (1907 – 1991), pracownika MSZ. Wyjechała z nim na placówkę do Wrocławia, gdzie przebywa do grudnia 1933 r., następnie do Kiszyniowa. Od 1935 r. mieszkała w Bukareszcie. W chwili wybuchu II wojny światowej, przebywała w Warszawie, jednak postanowiła powrócić do stolicy Rumunii, gdzie jej mąż zorganizował ewakuację polskich żołnierzy. W 1941 r. przez Francję i Portugalię Mieczysławska dotarła do USA. W tym czasie małżeństwo pozostawało już w separacji. W Stanach Zjednoczonych Aniela Mieczysławska aktywnie włączyła się w życie polskiej emigracji, m.in. pomagała organizować pomoc dla rodaków przebywających na uchodźstwie. Po wojnie współpracowała z „Kulturą Paryską” wydawaną przez Jerzego Giedroycia. Aż do śmierci łączyła ją serdeczna przyjaźń z Józefem Czapskim. W jesieni życia Aniela Mieczysławska związała się z Edwardem Raczyńskim, przeniosła się do Londynu. Tych dwoje doświadczonych ludzi, połączyło na wiele lat prawdziwe uczucie. Ich ślub odbył się dopiero w 1991 r. (po śmierci pierwszego męża Anieli). Rok 1993 był dla Anieli Raczyńskiej tragicznym czasem – straciła wszystkich swoich bliskich. W styczniu zmarł Józef Czapski, w maju siostra Felicja, w czerwcu druga siostra Halina, w lipcu umarł Edward Raczyński. Wycofała się z życia towarzyskiego, do końca życia pozostając na emigracji.
Wśród przekazanych materiałów jest kilka listów Anieli Mieczysławskiej do prof. Jadwigi Pstrusińskiej z lat 80. XX w., m.in. zaproszenie na spotkanie z Edwardem Raczyńskim w ich londyńskim mieszkaniu przy Lennox Gardens oraz refleksje o sytuacji w ogarniętym wojną Afganistanie (1987). Pani prof. Jadwiga Pstrusińska jest orientalistką, specjalistką w dziedzinie afganologii, członkinią Komitetu Nauk Orientalistycznych PAN, emerytowanym pracownikiem naukowym Zakładu Iranistyki Instytutu Orientalistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego (1970–2011) oraz Zakładu Iranistyki Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego (2007–2017), autorką kilkudziesięciu publikacji. W latach 2002 – 2016 była niezależnym ekspertem w zakresie języków i kultur Afganistanu przy szwajcarskim Ministerstwie Sprawiedliwości i Policji. Prywatnie jest wielką pasjonatką podróży oraz tłumaczką poezji afgańskiej. Znajomość obu Pań zaczęła się podczas stażu Jadwigi Pstrusińskiej na Uniwersytecie Oxfordzkim. Pani Profesor wspomina Anielę Mieczysławską, jako osobę niezwykle ciepłą i taktowną, słowem – kobietę wielkiej klasy.
Po zewidencjonowaniu, materiały zostaną udostępnione wszystkim zainteresowanym.
Na koniec jeszcze ciekawostka. Historia czterech sióstr Lilpop stała się kanwą filmu dokumentalnego pt. „Siostry Lilpop i ich miłości” w reżyserii Bożeny Garus-Hockuby. To właśnie miłość była motorem i drogowskazem życia panien Lilpop. Każda z dziewczyn dokonała innego wyboru. Aniela – o czym już wspominano – związała się z dyplomatą Witoldem Mieczysławskim. Uczucie nie przetrwało długo. Pełne poświęceń było małżeństwo Haliny Lilpop ze światowej sławy dyrygentem Arturem Rodzińskim. Z kolei Felicja poślubiła Kazimierza Kranca. Ona – malarka, on pianista – razem tworzyli burzliwy, ale niezwykle udany związek. Najmłodsza z sióstr – Maria związała się z ubogim pisarzem Zbigniewem Uniłowskim. Oczywiście uznano to za mezalians. Jej wybranek zmarł w wieku zaledwie 28 lat, ona również odeszła przedwcześnie – odbierając sobie życie.
Archiwalia zawsze stanowią bramę do świata historii – tych wielkich, wiekopomnych, i tych małych, osobistych tworzących rodzinne epopeje, wspomnienia i legendy.
Opracowała: Aleksandra S. Jankowska
Bibliografia:
- Wojtkowska Z., Wiek ambasadora. Opowieść o życiu Edwarda Raczyńskiego, Warszawa 2017
- https://www.filmweb.pl/film/Siostry+Lilpop+i+ich+mi%C5%82o%C5%9Bci-2005-371749/descs [dostęp:2021-03-17]
- https://kulturaparyska.com/pl/people/show/aniela-mieczyslawska/biography [dostęp:2021-03-17]
