List komisyjny zwany również listem prowizyjnym lub patentem konsularnym to uroczysty dokument stwierdzający powierzenie określonej osobie funkcji i stanowiska szefa placówki konsularnej w państwie przyjmującym, a zarazem oficjalna prośba do głowy państwa przyjmującego o przyjęcie wskazanej osoby, zapewnienie jej opieki, praw i możliwości wykonywania swoich obowiązków. Patenty konsularne przekazywane są przez Ambasadę państwa wysyłającego do Ministerstwa Spraw Zagranicznych kraju, w którym konsul ma objąć swój urząd. Jeśli państwo przyjmujące akceptuje kandydata, na odwrocie listu, Minister Spraw Zagranicznych sporządza parafkę oraz odsyła akt do ambasady wraz z wystawioną przez niego zgodą tzw. exequatur, czyli z łac. „niech czyni”.
Przedwojenne listy komisyjne mają niezwykle podniosłą formę. Pięknie kaligrafowane dokumenty, sporządzane na papierze kredowym lub czerpanym formatu A3, zdają się być królewskimi obwieszczeniami najwyższej wagi i znaczenia. Chociaż ich treść wynikała z zasad protokołu dyplomatycznego danego państwa, wszystkie wyglądały podobnie.
W Muzeum znajduje się niewielki zbiór dokumentów nominacyjnych z okresu międzywojennego. Wśród nich m.in. listy komisyjne dr. Karola Poznańskiego, obejmującego urząd Konsula Generalnego RP w Paryżu (1927) oraz w Londynie(1934). Dokument z 1927 roku, podpisali osobiście: Prezydent Ignacy Mościcki, Prezes Rady Ministrów – Józef Piłsudski oraz Minister Spraw Zagranicznych – August Zalewski. W centrum, u dołu karty, odciśnięto dużą, okrągłą pieczęć z godłem państwowym (jeszcze wg wzoru z 1919 r.).
Treść listu jest następująca:
W imieniu Rzeczypospolitej Polskiej Prezydent Rzeczypospolitej wiadomem czyni wszech i wobec i każdemu z osobna, iż Pana Dr. Karola Poznańskiego mianowanego dekretem Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 30 grudnia 1926 roku ustanawia się pismem niniejszym Konsulem Generalnym Rzeczypospolitej w Paryżu na obszar departamentów:
Aisne, Ardennes, Aube, Calvados, Cher, Côte-d'Or, Deux Sèvres, Eure, Eure-et-Loir, Finistère, Haute, Marne, Ille-et-Vilaine, Indre, Indre-et-Loire, Loiret, Loir-et-Cher, Loire, Inférienze, Maine-et-Loire, Manche, Marne, Mayenne, Morbihan, Oise, Orne, Sarthe, Seine, Seine-et-Marne, Seine-et- Oise, Somme, Vendée, Vienne, Yonne oraz posiadłości zamorskich z wyjątkiem Algieru, Tunisu i Maroko
upoważniając go do pełnienia powierzonych Mu czynności zgodnie z obowiązującemi
przepisami. Uprasza się Władze Republiki Francuskiej o uznanie Pana Dr. Karola Poznańskiego, w charakterze Konsula Generalnego Rzeczypospolitej w Paryżu o zapewnienie Mu korzystania z praw i przywilejów do rzeczonego stanowiska przywiązanych oraz o okazywanie pomocy przy wykonywaniu powierzonych mu czynności gdziekolwiek i kiedykolwiek tego zajdzie potrzeba. Wszystkim obywatelom zwłaszcza trudniącym się handlem i żeglugą zaleca się uznawać Go i zarządzenia Jego wykonywać.
Dano w Warszawie, dnia 10 lutego 1927 r.
Na liście komisyjnym z 21 lipca 1934 roku, swoje podpisy złożyli: Prezydent Ignacy Mościcki, Premier Leon Kozłowski oraz Minister Spraw Zagranicznych – Józef Beck. U dołu karty znajduje się wypukła pieczęć z godłem państwowym (wg wzoru z 1927 r.). W dokumencie „(…) Uprasza się Władze Jego Królewskiej Mości Brytyjskiej w Australji o uznanie Pana Dr. Poznańskiego Karola, w charakterze Konsula Generalnego Rzeczypospolitej na obszarze Commonwealth Australji z terenami mandatowemi Nowej Gwinei i Nauru z siedzibą w Londynie (London)…
Odpowiedzią na powyższy list komisyjny jest uroczysta akredytywa z 6 grudnia 1934 r. podpisana – w górnym lewym rogu – przez Jerzego V Króla Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Cesarza Indii. I właśnie Jerzy V, w 25 roku swego panowania… „z Bożej łaski Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii oraz brytyjskich dominiów zamorskich król, Obrońca Wiary, cesarz Indii…” czyni wiadomym wszystkim swoim kochanym poddanym, że dobry przyjaciel Władcy – Prezydent Rzeczypospolitej Polski, przedstawił, jako kandydata na Konsula Generalnego Rzeczypospolitej Polski w Londynie dr. Karola Poznańskiego. Król z radością aprobuje tę kandydaturę, gwarantuje należne przywileje oraz zapewnia wsparcie i pomoc ze strony Zjednoczonego Królestwa, w wypełnianiu obowiązków konsularnych.
Z archiwaliów można skorzystać na miejscu po wcześniejszym uzgodnieniu terminu. Zapraszamy!
Bibliografia:
- Orłowski T., Protokół dyplomatyczny. Ceremoniał & etykieta, Warszawa 2010
- Wasilewski A., Polska służba konsularna 1918 – 1939 (akty prawne, organizacja, działalność), Toruń 2004
Opracowała: dr Aleksandra S. Jankowska
